مالک،سازنده و مجری موظف به اجرای عملیات ساختمانی طبق مفاد پروانه ساختمان، نقشه‌های مصوب، مقررات ملی ساختمان، ضوابط شهرسازی و سایر آیین‌نامه‌های فنی می‌باشند.
مهندس ناظر هم وظیفه دارد عملیات ساخت را از لحاظ انطباق با موارد مذکور کنترل و مغایرت‌های احتمالی را در موعد به مرجع صدور پروانه و سایر سازمان‌های مربوطه تسلیم کند.
با توجه به اینکه در اکثر ساخت‌وسازها از نقشه‌های به اصطلاح اجرایی و برخلاف نقشه‌های مصوب استفاده می‌شود، بسیار مهم است که مهندس ناظر به‌دقت کلیه مغایرت‌ها را کنترل کرده و به‌صورت کلی و موردی نسبت به تهیه گزارش اقدام بنماید.
گزارش باید به‌گونه‌ای باشد که علاوه بر ذکر اجرای مغایر با نقشه‌های مصوب، موارد مغایر با مقررات ملی و ضوابط شهرسازی هم مدنظر قرار گیرد.
به‌عنوان مثال :
درصورتی‌که فاصله ستون‌ها کمتر از ضوابط شهرسازی باشد، علاوه بر اینکه در گزارش باید قید گردد که برخلاف نقشه‌های مصوب در حال اجرا است باید به‌صورت دقیق به کم شدن فاصله ستون‌ها و حذف پارکینگ هم به‌صورت خلاف دارد اشاره شود.
گزارش چنین مواردی بیشتر برای ناظر معمار مهم می‌باشد و البته سایر ناظرین هم باید به‌صورت موردی به قسمت‌هایی که علاوه بر نقشه‌های مصوب برخلاف ضوابط و آیین‌نامه‌های فنی در حال اجرا هستند اشاره کنند.
به‌عنوان نمونه
برای ناظر سازه اضافه کردن کنسول، عدم اجرای صحیح آرماتوربندی، ضریب لاغری ستون‌ها در اثر افزایش ارتفاع و غیره.
برای ناظر مکانیک نصب کنتور آب و گاز در جای نامناسب، عدم اجرای صحیح دودکش و موقعیت آن‌ها، اتصال مستقیم شبکه بارنده و اطفاء حریق به انشعاب لوله آب بدون مخزن یا پمپ تأمین فشار و غیره.
برای ناظر برق عدم اجرای چاه ارت، نصب کنتور برق در جای نامناسب، نصب پریزهای برق در نزدیکی دوش حمام، عدم اجرای کلید محافظ جان و غیره.
مهندسان ناظر معماری هم بایستی نقشه‌های مصوب را کنترل کنند و در صورت مغایرت با ضوابط شهرسازی و مباحث مقررات ملی باید در گزارش به شهرداری به آن‌ها اشاره گردد.
نتیجه‌گیری:
گزارش دادن به این شکل که ” مالک در حال اجرای عملیات ساختمانی برخلاف نقشه‌های مصوب می‌باشد” کافی نیست و علاوه بر اعلام این جمله بایستی سایر مغایرت‌های مرتبط با مباحث مقررات ملی، ضوابط شهرسازی و آیین‌نامه فنی به همراه عدم رعایت موارد ایمنی در گزارش به شهرداری گنجانده و از کلی‌گویی پرهیز شود.
به بیانی دیگر وظیفه ناظر صرفاً کنترل اجرا با نقشه‌های مصوب نیست.
