۱ ) دسته‌بندی واحدهای مصالح بنایی از نظر هندسی

به اجزای آجر، بلوک یا سنگ “واحدهای مصالح بنایی” و به ترکیب واحدهای مصالح بنایی و ملات که تشکیل دیوار را می دهد، واحد بنایی” گفته می شود. در صورت استفاده از بلوک سیمانی برای ساخت دیوارهای سازه ای، لازم است که حفره ها در حین اجراء با بتن یا ملات فشرده کاملاً پر شود.

• الف) توپر: که فاقد هرگونه سوراخی می باشد.
• ب) سوراخ‌دار: (شامل یک یا چند سوراخ) که حجم فضای خالی نسبت به حجم کل باید کمتر از 35 % باشد.
• ج) توخالی: که حجم فضای خالی نسبت به حجم کل بین 35 % تا 70 % می باشد.
  اجزای توخالی، بسته به سطح حفره های موجود به سطح کل، خود به سه نو ع 1 و 2 و 3 تقسیم بند ی شده که نوع 1 کمترین سطح سوراخ و نوع 3 بیشترین سطح سوراخ را داراست.

ضوابط هندسی مربوط به آجرهای رسی و بلوک های سیمانی توپر، سوراخ دار و توخالی نوع 1 در جدول زیر آورده شده است.

دقت شود در ساخت دیوارهای سازه ای در مناطق با لرزه خیزی زیاد و خیلی زیاد، استفاده از واحدهای مصالح بنایی (آجر رسی یا بلوک سیمانی) توخالی نوع 2 و 3 مجاز نیست.

هر چند مطابق تفسیر مبحث هشتم مقررات ملی ساختمان ایران، چنانچه از پر شدن کامل سوراخها و حفره ها از مواد سیمانی (ملات و دوغاب یا بتن)، که مقاومت فشاری آنها از مقاومت فشاری واحد بنایی بیشتر باشد، اطمینان حاصل گردد، می توان این بند را نادیده گرفت. با توجه به اینکه اطمینان از این مقاومت نیازمند نظارت وانجام آزمایشات دقیق می باشد، توصیه می گردد همواره این ضابطه (عدم استفاده از واحدهای بنایی توخالی نوع 2 و 3 برای ساخت دیوارهای سازه ا ی در مناطق با لرزه خیزی زیاد و خیلی زیاد) رعایت گردد.

مثال: گروه آجر رسی

گروه آجر رسی شکل زیر را بر اساس جدول فوق مشخص کنید. ضخامت آجر 7.5 سانتیمتر است.

حجم فضاهای خالی نسبت به کل
Vall_voids / Vtotal = 3 x (7.5 x 8 cm2) / (19 x 9 x 7.5 ) = 14% ≤ 35% OK

حجم هر فضای خالی نسبت به حجم کل
Vone_void / Vtotal = 1 x (7.5 x 8 cm2) / (19 x 9 x 7.5 ) = 4.6% ≤ 10% OK

مجموع ضخامت جان ها و پوسته ها در هر راستا
Ratio_x = (2.5 +2.5) / 9 = 55% ≥ 30% OK
Ratio_y = (2.2 x 2 +2.5 x 2) / 19 = 50% ≥ 30% OK
                    

با توجه به کنترل های فوق، این آجر رسی، سوراخ دار محسوب شده و توخالی در نظر گرفته نمی شود

۲ ) ضوابط فیزیکی و هندسی مربوط به آجرها

الف) مقاومت فشاری

آجری که در اعضای سازه ای استفاده می شود، حداقل ۵ مگاپاسکال است.

ب) چگالی (آجرهای توپر و سوراخ‌دار)

چگالی حقیقی هر دو نوع آجر توپر و سوراخ دار، نباید از ۱۷۰۰ کیلوگرم بر مترمکعب و چگالی ظاهری آنها از ۱۳۰۰ کیلوگرم بر مترمکعب کمتر باشد.

ج) ضوابط هندسی در مناطق لرزه‌خیز (آجرهای رسی در دیوارهای سازه‌ای)

در مناطق لرزه خیزی زیاد و خیلی زیاد، در صورت استفاده از آجرهای رسی در دیوارهای سازه ای، اندازه سوراخ های مربعی و یا قطر سوراخ های دایره ای، حداکثر به ۲.۵ سانتیمتر محدود شده و ضخامت پوسته باید بیش از ۱.۵ سانتیمتر و جداره داخلی بین دو سوراخ بیش از ۱ سانتیمتر باشد.

شکل 3( محدودیت هندسی آجرهای رسی دیوارهای سازه ای واقع در مناطق با لرزه خیزی زیاد و خیلی زیاد

شکل 4) مثال از آجرهای سوراخ دار رسی نوع سه گل مناسب و نامناسب جهت ساخت دیوارهای سازه ای در مناطق با لرزه خیزی زیاد و خیلی زیا د