مقدمه

گزارش‌های مهندس ناظر در پروژه‌های ساختمانی، به‌ویژه در مراحل گودبرداری، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. دقت در تشخیص وضعیت واقعی پروژه و ثبت آن در قالب گزارش‌های فنی، هم نقش حیاتی در ایمنی پروژه دارد و هم در تعیین حدود مسئولیت‌ها بسیار مؤثر است. در این مقاله، سه حالت رایج و مهم در پروژه‌های گودبرداری بررسی شده و نحوه گزارش‌دهی صحیح از سوی مهندس ناظر تشریح می‌شود.

حالت اول: آغاز گودبرداری بدون اجرای سازه نگهبان

در این وضعیت، مالک یا پیمانکار اقدام به گودبرداری کرده‌اند، اما هیچ‌گونه سازه نگهبانی اجرا نشده است. در این شرایط:

اقدامات لازم از سوی ناظر:

• تهیه گزارش فوری و رسمی به شهرداری مبنی بر آغاز عملیات گودبرداری بدون اجرای سازه نگهبان.

• در گزارش باید ذکر شود که:

  • مالک و پیمانکار فاقد صلاحیت اجرای سازه نگهبان هستند.

  • ادامه کار در این وضعیت می‌تواند خطرآفرین باشد.

• درخواست رسمی از شهرداری برای الزام مالک به اجرای سازه نگهبان تحت نظر مجری ذی‌صلاح.

حالت دوم: اجرای ناقص یا غیرمطابق با نقشه‌ی سازه نگهبان

در این حالت، هرچند سازه نگهبان اجرا شده، اما:

• یا ناقص اجرا شده،

• یا با نقشه‌های مصوب هم‌خوانی ندارد.

وظایف ناظر:

• گزارش دقیق جزئیات نقص‌ها در اجزای سازه نگهبان، از جمله:

  • عدم اجرای پشت‌بند یا مهاربندها،

  • نقص در اعضای افقی یا قطری،

  • مغایرت در ابعاد یا محل اجرای المان‌ها.

• مشخص کردن این‌که کدام ضلع گود در مجاورت ملک فرسوده یا حساس قرار دارد.

• اشاره به عدم صلاحیت مالک در اجرای سازه نگهبان و درخواست از شهرداری برای الزام به استفاده از مجری ذی‌صلاح.

   

حالت سوم: گودبرداری انجام شده ولی نقشه‌های مصوب سازه نگهبان با شرایط واقعی گود مطابقت ندارند

در این وضعیت، نقشه‌های موجود با عمق، شکل، یا شرایط فنی گود مطابقت ندارند. ناظر باید اقدامات زیر را انجام دهد:

چهار اقدام کلیدی:

1. صدور دستور کار به مالک:
   مالک باید با مراجعه به مهندس طراح، درخواست طراحی مجدد نقشه‌های سازه نگهبان متناسب با شرایط واقعی گود را بدهد.

2. گزارش رسمی به شهرداری:
   اعلام شود که نقشه‌های فعلی با شرایط واقعی گود همخوانی ندارد و نیاز به طراحی مجدد و اجرای آن توسط مجری ذی‌صلاح است.

3. نامه رسمی به مهندس محاسب:
   درخواست بازدید از گود و طراحی مجدد نقشه‌های سازه نگهبان.

4. در صورت بی‌توجهی طراح:
   ارسال نامه رسمی به رئیس سازمان نظام مهندسی و درخواست الزام طراح به تهیه نقشه جدید مطابق با شرایط فعلی گود.

نکته مهم:

در تمام این شرایط، مهندس ناظر نباید دستور توقف کار صادر کند. بلکه باید موضوع را مستندسازی کرده و از طریق نامه‌نگاری‌های رسمی پیگیری نماید.

پیگیری در صورت عدم واکنش از سوی شهرداری یا سازمان

اگر شهرداری یا سازمان نظام مهندسی به گزارش‌ها و نامه‌های ناظر ترتیب اثر ندهند، مهندس ناظر باید:

• نامه‌نگاری‌ها را مجدداً تکرار کند.

• در هر مرحله، شماره نامه‌ها و پاسخ‌های قبلی ضمیمه شود تا مسیر پیگیری کاملاً مستند باشد.

نتیجه‌گیری

نقش مهندس ناظر در مرحله گودبرداری، بسیار حساس و سرنوشت‌ساز است. در صورت بروز مشکلات مربوط به سازه نگهبان، ناظر باید بدون تعلل، اقدامات لازم را در قالب دستور کار، گزارش رسمی، مکاتبات فنی و پیگیری اداری انجام دهد. مستندسازی کامل این اقدامات، تنها راه حفظ حقوق قانونی ناظر و تضمین ایمنی پروژه است.